بیش
از 20 منبع قابل اعتماد از گزارش حماسه بینظیر عاشورا به دست ما رسیده
است و در مقابل، منابعی همچون «مقتل ابومخنف»، «نورالعین»،
«روضةالشهداء»، «اسرار الشهادة»، «ناسخ التواریخ» و «تذکرةالشهداء» قابل
اعتنا نیستند. آیت
الله محمد محمدی ریشهری، در یادداشتی که در خبرگزاری فارس منتشر شده، به
ذکر منابع مستند و غیر مستند در خصوص حماسه ماندگار عاشورا اشاره کرده که
در ادامه متن کامل این یادداشت را میخوانید:
خوشبختانه
منابع متعدد قابل اتکایی از پنج قرن نخست به دست ما رسیده که به گزارش
نهضت عاشورا پرداختهاند. این منابع را میتوان به دو دسته مستقل و مشتمل
تقسیم کرد: منابعی که ویژه گزارشدهی نهضت عاشورا و حماسهسازان این واقعه
بینظیر است و منابعی که تنها بخش و فصلهایی از آنها، درباره قیام امام
حسین (ع) است. ما در اینجا همه این منابع را به ترتیب تاریخی گزارش
میکنیم. گفتنی است این منابع از اعتبار یکسانی برخوردار نیستند، اما همه
آنها قابلیت ارجاع و استناد را دارند و به وسیله پژوهشهای تاریخی روشمند
قابل بررسی و پذیرشاند: 1ـ طبقات الکبری، ابن سعد (متوفی 230) 2ـ انساب الاشراف، بلاذری (متوفی 279) 3ـ اخبار الطوال، دینوری (متوفی 283) 4ـ تاریخ طبری (متوفی 310) این کتاب از مهمترین منابع قیام حسینی است. 5ـ الفتوح، ابن اعثم کوفی (متوفی حدود 314) 6ـ مقاتل الطالبیین، ابوالفرج اصفهانی (متوفی 356) 7ـ معجمالکبیر طبرانی (متوفی 360) 8ـ شرحالاخبار، قاضی نعمان (متوفی 363) 9ـ کاملالزیارات، ابن قولویه (متوفی 368) 10ـ امالی شیخ صدوق (متوفی 381) 11ـ ارشاد، شیخ مفید (متوفی 413) 12ـ روضة الواعظین، ابن فتال نیشابوری (متوفی 508) 13ـ اعلام الوری، طبرسی (متوفی 548) 14ـ مقتل الحسین خوارزمی (متوفی 568) 15ـ تاریخ مدینة دمشق، ابن عساکر (متوفی 571) 16ـ مناقب ابن شهرآشوب (متوفی 588) 17ـ الکامل فی التاریخ، ابن اثیر (متوفی 630) 18ـ مثیر الأحزان، ابن نما (متوفی 645) 19ـ تذکرة الخواص، سبط ابن جوزی (متوفی 653) 20ـ الملهوف علی قتلی المطفوف (لهوف) سید بن طاووس (متوفی 664) 21ـ کشف الغمة، اربلی (متوفی 692) 22ـ سیر اعلام النبلاء، ذهبی (متوفی 748)منابع قابل استناد در نقل قیام حسینی