نیکلسون ، گابریبی ، گیبون
نیکلسون می گوید: «بنی امیه طغیان گر بودند و قوانین اسلامی را نادیده
انگاشتند.مسلمین را خوار نمودند وصاحبان اصلی حکومت راکشتند. بنابراین ، تاریخ از
روی انصاف حکم می کند که خون حسین (ع) به گردن بنی امیه است .»
نیکلسون در جایی دیگر حادثه کربلا را موجب اتحاد می داند و تأثیر آن را در ایران
ذکر می کند.
«حادثه کربلا مایه پشیمانی و تأسف امویان شد زیرا این واقعه شیعیان را متحدکرد و
برای انتقام حسین هم صدا شدند و صدای آن ها در همه جا و مخصوصاً نزد ایرانیان که
می خواستند از نفوذ عرب آزاد شوند، انعکاس یافت .»
پرچم دین چون به جا ماند از فداکاری او تا
قیامت پرچشمش را دست حق بر پا کند
ابتدا قانون آزادی نویسد در جهان بعد
از آن با خود هفتاد و دو تن امضاء کند
«آستانه پرست »
فرانسیسکو ـ گابریلی
استاد دانشگاه رم معتقد است که قیام حسین موجب گسترش شیعه در ایران ،عراق و آفریقا
شد و امام جزییات حوادث عاشورا را می دانست :
«حسین (ع) در حال عادی از سرنوشت خود اطلاع نداشت اما همین که در صدد می آمد به
سرنوشت خود فکر کند تمام وقایع سرزمین کربلا را نه فقط بطور کلی بلکه به طور جزیی
می دید... انعقاد مجالس تذکر برای حسین (ع) از طرف شیعیان در قرن چهارم هجری
متداول شد در این قرن طوری مذهب شیعه وسعت بهم رسانید که نه فقط در ایران و عراق
توسعه یافت بلکه تا آفریقای شرقی هم رفت و ایرانیانی که از ایران به آفریقای شرقی
مهاجرت کردند آن مذهب را با خود بردند و مساجدی در سرزمین سومالی و کنیا ساخته
شد... مذهب شیعه دوازده امامی در قرن چهارم تا قاره آفریقا و تا ماداگاسکار رفت
... .»
گابریلی ، سلطه آل بویه و توسعه شیعه را نتیجه تبلیغات و بزرگداشت روز دهم محرم
سال (61) عاشورا ذکر نموده است .
گیبون
گیبون مورخ انگلیسی معتقد است اگر کسی حسین را نشناسد اما حوادث عاشورا را مطالعه
کند، هر چند سنگدل هم باشد یک نوع محبت و مهربانی در دلش به حسین (ع) احساس خواهد
کرد.
«با آنکه مدتی از واقعه کربلا گذشته و ما هم با صاحب واقعه هم وطن نیستیم ، مع ذلک
مشقّات و مشکلاتی را که حضرت حسین (ع) تحمل نموده ، احساسات سنگ دل ترین خواننده
را بر می انگیزد. چندان که یک نوع عطوفت و مهربانی نسبت به آن حضرت در خود می
یابد.»
